Jesteś w: HISTORIA 1951... > WYĚżSZA SZKÓA ROLNICZA > Lata 1956–1971
Lata 1956–1971

   PaĹşdziernikowa „odwilĚź” i pewna liberalizacja polityczna w Polsce w 1956 r. objęła równieĚź szkolnictwo wyĚźsze. W środowisku naukowym Uczelni, kierowanej w latach 1955–1959 przez prof. Aleksandra Tychowskiego, odĚźyły przede wszystkim nadzieje na zmianę nazwy szkoły. JuĚź od wiosny tego roku podjęto oficjalne starania, podkreślając, iĚź nazwa WyĚźsza Szkoła Rolnicza nie odzwierciedla akademickiego charakteru szkoły, a tymczasem uczelnia rolnicza we Wrocławiu „reprezentuje wszystkie zasadnicze dyscypliny z zakresu nauk rolniczych”. Zwracano równieĚź uwagę na wysoki potencjał kadry przedwojennej wywodzącej się z Akademii Rolniczej w Dublanach i Akademii Medycyny Weterynaryjnej we Lwowie. JuĚź 30 maja 1956 r. Senat wystąpił do Ministerstwa Szkolnictwa WyĚźszego  z oficjalnym wnioskiem w tej sprawie, na który nie otrzymano odpowiedzi. W grudniu podjęto zatem uchwałę o przyjęciu nowej nazwy „Akademia Gospodarstwa Wiejskiego”, ponownie przedkładając wniosek do ministerstwa. Dopiero ten krok wywołał reakcję urzędników  w Warszawie, którzy wyrazili opinię, iĚź podejmowanie decyzji w tej sprawie jest przedwczesne16. TakĚźe w drugiej połowie lat 60. władze i pracownicy WSR we Wrocławiu przedstawiali Ministerstwu Szkolnictwa WyĚźszego petycje o zmianę nazwy Uczelni na Akademię Rolniczą lub Akademię Gospodarstwa Wiejskiego, zwracając uwagę, iĚź narzucona odgórnie nazwa nie oddaje rozwoju i stanu posiadania kadry naukowej, jak równieĚź dorobku naukowego wrocławskiej uczelni rolniczej17.

   Struktura organizacyjna Uczelni w latach 60., za kadencji rektora Alfreda Senzego (1959–1965)  i Tadeusza Garbulińskiego (1965–1969), pozostawała prawie niezmieniona. W 1959 r., dzięki zdecydowanej postawie Senatu, udało się zapobiec zamierzonej przez resort szkolnictwa wyĚźszego likwidacji Wydziału Zootechnicznego. Wśród argumentów za jego istnieniem, obok kwestii merytorycznych, wykorzystano równieĚź fakt, iĚź ten krok spowoduje „uszczuplenie polskiej nauki na Ziemiach Zachodnich”18.

   W drugiej połowie lat 50. liczba pracowników naukowych  WSR wciąż nie była wystarczająca. Na ogólną liczbę 647 osób – w 1958 r. samodzielnych pracowników naukowych było zaledwie 53. W latach sześćdziesiątych profesorowie i docenci stanowili zwykle 1/10 całości zatrudnionych. W połowie dekady na Uczelni pracowało 930 osób, w tym 361 nauczycieli akademickich. Pod koniec lat 60. nastąpił wzrost liczby tych ostatnich,  pracowników, chociaĚź stosunek do ogólnej liczby zatrudnionych w WSR pogorszył się i wynosił zaledwie 7%.  Na początku lat 70. zatrudniano 445 nauczycieli akademickich19.

   Od 1956 r. nastąpiły takĚźe zmiany w programie studiów. Wprowadzono 5-letnie studia stacjonarne, eliminując przedmioty niezwiązane bezpośrednio z charakterem kształcenia rolniczego. Zdecydowano takĚźe o zmniejszeniu liczby młodzieĚźy przyjmowanej na studia, prawie o 250 osób. Ta decyzja spowodowana była chęcią zapewnienia im normalnych warunków nauczania w szczupłych i niewystarczających warunkach lokalowych. Zmniejszenie ogólnej liczby studiujących wiązało się takĚźe ze wspomnianym juĚź projektem likwidacji Wydziału Zootechnicznego, na którym w latach 1958–1964 nie prowadzono rekrutacji na I rok. Pod koniec lat 50. na uczelni studiowało 1 632, a w połowie następnej dekady 1 534 studentów20.

   Ponowne zwiększenie naboru młodzieĚźy na studia rolnicze stało się moĚźliwe po oddaniu do uĚźytku uczelni nowych budynków. JuĚź w roku akademickim 1966/1967 liczba wszystkich studentów przekroczyła 2 000 (2 310), aby na początku lat 70. osiągnąć liczbę 2 889. Pod koniec lat 60. na studia dzienne przyjmowano prawie 700 osób, chociaĚź chętnych było zwykle dwukrotnie więcej21. Pewnym problemem, szczególnie w latach 1960–1965, był spory odsiew studentów stacjonarnych, przekraczający 20%, a na I roku sięgający nawet 1/3 studentów. Nie wszyscy potrafili sprostać wysokim wymaganiom. Najwięcej osób rezygnowało  z nauki na wydziałach: Weterynaryjnym, Melioracji i Rolniczym.  W drugiej połowie tej dekady nastąpiły jednak pewna poprawa i zmniejszenie ilości młodzieĚźy, która nie kończyła studiów, o 5–6%22.

   W połowie lat 60. na wszystkich wydziałach z wyjątkiem weterynarii wprowadzono studia dwustopniowe – 4-letnie inĚźynierskie  i 5-letnie magisterskie. W kształceniu połoĚźono nacisk na jakość, wprowadzanie nowych metod nauczania oraz uĚźyteczność gospodarczą prac dyplomowych. W roku akademickim 1967/1968 utworzono kierunek mechanizacja rolnictwa23.

   Nadal dużą wagę przykładano do zaocznych form kształcenia. Obok 5-letnich Zaocznych Studiów Zawodowych na poziomie inĚźynierskim (wydziały: Rolniczy, Zootechniczny, Melioracji Wodnych z Oddziałem Geodezji), powstały studia magisterskie i studia stacjonarno-zaoczne, polegające na odbywaniu zjazdów szkoleniowych trwających jeden tydzień  w miesiącu. W 1962 r. uruchomiono Punkt Konsultacyjny w Toporowie  w województwie zielonogórskim. Od początku następnej dekady słuchacze Wydziału Rolniczego spotykali się w Ośrodku Szkoleniowym na Partynicach. W 1970 r. z tej formy studiów korzystało 1 251, a rok póĹşniej 1 346 osób24.

W 1960 r. utworzono dobrowolny Kurs Wiejskiego Gospodarstwa Domowego dla studentek, następnie przemianowany na obowiązkowe Studium Wiejskiego Gospodarstwa Domowego, istniejące do 1972 r., obejmujące zasady Ěźywienia, organizację i ekonomikę gospodarstwa domowego, urządzenie domu mieszkalnego, zagadnienia kulturalno-oświatowe, higienę ogólną i społeczną oraz estetykę i konserwację ubioru. W 1962 r. powstał Ośrodek Rozwoju Postępu Technicznego w Rolnictwie, przekształcony w 1967 r. w Zakład Upowszechniania Postępu w Rolnictwie. Nową jednostką naukową był Instytut Biologii Stosowanej, powołany w 1964 r. W 1966 r. utworzono Pracownię Pomocy Naukowo-Dydaktycznych25.

   WaĚźnym elementem rozwoju naukowego Uczelni były kontakty z innymi szkołami rolniczymi za granicą. W listopadzie 1965 r. podpisano umowę o współpracy z WyĚźszą Szkołą Rolniczą w Brnie26. Dzięki funduszom przyznanym przez resort szkolnictwa wyĚźszego moĚźliwe były takĚźe indywidualne wyjazdy pracowników na uczelnie w krajach kapitalistycznych i socjalistycznych. Od 1962 r. pracownicy Wydziału Melioracji Wodnych uczestniczyli w nauczaniu na Uniwersytecie w Rostocku, zaś naukowcy wschodnioniemieccy przyjeĚźdĚźali na wykłady do Wrocławia27.

   W 1956 r. władze Uczelni podjęły starania o budowę nowych budynków dla Wydziału Zootechnicznego i Rolniczego, rektoratu oraz czterech klinik, magazynu pasz i kotłowni. W celu uzyskania środków finansowych na rozpoczęcie budowy m.in. profesor S. Bac „na własną rękę” rozpoczął starania w Ministerstwie Rolnictwa i Ministerstwie Szkolnictwa WyĚźszego o przyznanie kredytów na budowę gmachu Wydziału Melioracji Wodnych. Pomimo przeszkód oddano w 1962 r. do uĚźytku dwie kliniki dla katedr: Epizootiologii i Chorób Wewnętrznych, a dwa lata póĹşniej klinikę dla Katedry PołoĚźnictwa. W 1965 r. ukończono budynki Katedry Mechanizacji Rolnictwa28. Nie rozwiązało to do końca trudności lokalowych, bowiem prawie 35% bazy stanowiły wyeksploatowane budynki poniemieckie, wymagające gruntownych remontów. Brak sal wykładowych i seminaryjnych wpływał na stłoczenie studentów w czasie wykładów i konserwatoriów29. Sytuacja poprawiła się, gdy pod koniec lat 60. i na początku 70. oddano do uĚźytku przy pl. Grunwaldzkim dwa budynki dla Wydziału Melioracji Wodnych i kilku katedr Wydziału Rolniczego. Na Biskupinie zmontowano zaś pawilon, w którym mieścił się Zakład Hodowli Bydła Instytutu Hodowli i Technologii Produkcji Zwierzęcej30.

   Zmiany polityczne zachodzące w 1956 r. w Polsce wpłynęły takĚźe na przejściowe osłabienie roli tzw. czynnika partyjnego. Po polskim PaĹşdzierniku wiele osób złoĚźyło swoje legitymacje, a w 1960 r. do PZPR naleĚźało tylko czterech docentów, natomiast Ěźaden z profesorów Uczelni 31. Organizacja partyjna, chociaĚź słaba liczebnie, szybko jednak zaczęła wpływać na Ěźycie Uczelni. Szczególne zaniepokojenie partyjnych budziły organizowane w WSR w latach 1957–1958 zebrania Klubu Inteligencji Katolickiej, w których masowo uczestniczyli zarówno pracownicy (np. profesorowie Aleksander Tychowski, Mieczysław Cena czy Zbigniew Dziewoński), jak i studenci. Na szczeblu wojewódzkim partii zadecydowano o usunięciu z Uczelni osób najbardziej zaangaĚźowanych w działalność KIK-u, zwalniając z pracy trzy asystentki. Wywierano takĚźe wpływ na inne osoby, aby zaprzestały działalności w tej organizacji32.

   W latach 60. partia miała jednak kłopoty z pozyskiwaniem nowych członków, a o podejściu pracowników Uczelni do jej działalności moĚźe świadczyć fakt, Ěźe na początku tej dekady tylko dwóch z 48 samodzielnych pracowników naukowych naleĚźało do PZPR. Wśród 264 pomocniczych pracowników nauki w jej szeregach było 40 osób33. Pomimo zwiększenia liczebności POP, m.in. o 10 przedstawicieli samodzielnych pracowników naukowych i około 40 asystentów i adiunktów, jeszcze w połowie lat 60. Komitet Uczelniany PZPR z goryczą stwierdzał, Ěźe nie posiada wystarczającego wpływu na sytuację na Wydziałach Melioracji i Geodezji. Krytycznie oceniano takĚźe działalność Katedry Filozofii, w teorii mającej wspierać ideologicznie działania PZPR na Uczelni. Ubolewano, Ěźe większe wpływy posiadają Zjednoczone Stronnictwo Ludowe i Związek MłodzieĚźy Wiejskiej, który zrzeszał 540 studentów34. W 1968 r. POP w WSR liczyła 277 osób, w tym 16 samodzielnych pracowników naukowych i 91 pomocniczych pracowników nauki35.

   Pomimo politycznych zmian po PaĹşdzierniku 1956 r. SłuĚźba Bezpieczeństwa nie zaprzestała inwigilacji niektórych pracowników WSR. Pod koniec lat 50. rozpracowywano m.in. Stanisława Nowińskiego (w czasie wojny oficer NSZ), a do roku 1963 wykazywano zainteresowanie Wacławem Leszczyńskim, wówczas asystentem, jako działaczem powstałego właśnie Towarzystwa PrzyjaĹşni Polsko-Amerykańskiej, a takĚźe druĚźynowym harcerskiej druĚźyny akademickiej „Węzeł”36.