Trzecia po Wilnie i Warszawie Uczelnia Weterynaryjna na ziemiach polskich powstała w 1881 r. we Lwowie. Starania o jej otwarcie, poprzedzone usilnymi zabiegami pewnej części miejscowego, zainteresowanego sprawą społeczeństwa, a takĚźe faktem istnienia w latach 1784–1873 Katedry Weterynarii przy Wydziale Medycznym Uniwersytetu Józefińskiego  i przy jego kolejnych wcieleniach przybrały w drugiej połowie XIX w. na sile do tego stopnia, Ěźe w 1874 r. Sejm Galicyjski postanowił załoĚźyć we Lwowie szkołę weterynaryjną. Duszą całego przedsięwzięcia był, jak pisze prof. Kadyi [3], dr Alfred Biesiadecki – ówczesny protomedyk Galicji oraz były profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, który w celu pomyślnego przeprowadzenia sprawy umiał pozyskać poparcie zarówno władz krajowych we Lwowie, a w szczególności ówczesnego namiestnika Galicji – Alfreda hr. Potockiego, jak i władz centralnych w Wiedniu. Minęło jednak jeszcze ponad 5 lat, zanim 27 grudnia 1880 r. ukazało się odpowiednie Postanowienie NajwyĚźsze nakazujące załoĚźenie we Lwowie wyĚźej wymienionej szkoły.

   Ostatecznie szkołę pod nazwą „C.K. Szkoła Weterynaryi we Lwowie” uruchomiono 1 paĹşdziernika 1881 r., zgodnie z reskryptem Ministerstwa Spraw Wewnętrznych z dnia 21 czerwca 1881 r. oraz kolejnym Postanowieniem NajwyĚźszym z dnia 15 września tego samego roku i oddano ją od razu, jako szkołę wyĚźszą, pod zarząd Ministerstwa Wyznań  i Oświecenia.

   Organizowaniem szkoły, połączonej początkowo ze Szkołą Kucia Koni, zajął się na prośbę władz centralnych prof. dr Piotr Seifman – ostatni polski dyrektor warszawskiej Szkoły Weterynaryjnej oraz organizator Instytutu Weterynaryjnego w Kazaniu. Obsadę szkoły  w pierwszym roku jej istnienia stanowiło sześciu nauczycieli akademickich – trzech własnych i trzech zapoĚźyczonych z Uniwersytetu Lwowskiego do prowadzenia zajęć z przedmiotów przyrodniczych pomocniczych (fizyka, chemia, botanika).

   Do pierwszej trójki stałych nauczycieli szkoły naleĚźeli: prof. dr Piotr Seifman –  dyrektor Szkoły i kierownik Instytutu Klinicznego oraz wykładowca kliniki wewnętrznej  i chirurgicznej, prof. dr Henryk Kadyi – kierownik Instytutu Anatomicznego oraz wykładowca anatomii prawidłowej i patologicznej, a takĚźe patologii ogólnej zwierząt domowych i prof.  dr Antoni Barański – kierownik Instytutu Produkcji Zwierzęcej i Fizjologii oraz wykładowca hodowli zwierząt (produkcji zwierzęcej), fizjologii, farmakologii i nauki o oględzinach bydła  i mięsa. Natomiast wykłady zlecone prowadzili: z fizyki – prof. dr Tomasz Stanecki, z chemii –  prof. dr Bronisław Radziszewski i z botaniki – doc. dr Franciszek Kamieński.

   Przy przyjęciu do szkoły od kandydatów wymagano – w pierwszym okresie jej działalności – ukończenia szóstej klasy gimnazjalnej lub realnej, albo średniej szkoły rolniczej, a takĚźe ukończonego 17. a nie przekroczonego 26. roku Ěźycia. Studia, podzielone na sześć półroczy, trwały trzy lata. Program obejmował: półrocze pierwsze – wstęp do nauk weterynaryjnych, fizykę, chemię ogólną ciał nieorganicznych, anatomię opisową z ćwiczeniami prosektoryjnymi, naukę o produkcji zwierząt oraz teorię kucia kopyt i racic z ćwiczeniami  w kuĹşni, półrocze drugie – anatomię z uwzględnieniem topografii i chirurgii, chemię organiczną z uwzględnieniem chemii fizjologicznej i patologicznej, produkcję zwierząt, botanikę  i ćwiczenia w kuĹşni oraz w prosektorium, półrocze trzecie – ćwiczenia anatomiczne, fizjologię z ćwiczeniami histologicznymi, farmakognozję, farmakologię i katagrafologię, patologię ogólną i anatomię patologiczną, ćwiczenia w kuĹşni oraz obowiązek codziennego uczęszczania studentów na sekcje patologiczne i kliniki, półrocze czwarte – anatomię patologiczną, fizjologię z ćwiczeniami histologicznymi, akuszerię zwierzęcą, naukę o narzędziach i opatrunkach chirurgicznych, ćwiczenia w pracowni chemicznej i w kuĹşni oraz obowiązek uczęszczania studentów na sekcje patologiczne i kliniki, półrocze piąte – patologię i terapię szczegółową, chirurgię weterynaryjną, naukę o operacjach, naukę o chorobach zaraĹşliwych, naukę o oględzinach bydła i mięsa, ćwiczenia w kuĹşni oraz klinikę wewnętrzną i klinikę chirurgiczną, półrocze szóste i ostatnie – patologię i terapię szczegółową, chirurgię weterynaryjną, naukę o operacjach, weterynarię sądową, his torię  i literaturę weterynarii, ćwiczenia w kuĹşni oraz klinikę wewnętrzną i klinikę chirurgiczną. Ponadto studenci II i III roku studiów mieli obowiązek uczęszczać na wizyty popołudniowe w klinikach,  a studenci III roku odbywać takĚźe kuratorstwa.

   Przedstawiony program studiów, obejmujący obok przedmiotów zawodowych takĚźe niezbędne dla akademickiego wykształcenia przedmioty ogólnoprzyrodnicze, świadczy dobitnie  o tym, Ěźe uczelnię lwowską od zarania jej działalności postawiono na poziomie studiów wyĚźszych. Przy układaniu tego programu wykorzystano bowiem pełne doświadczenie w tej dziedzinie szkół: wileńskiej z lat 1823–1842 i warszawskiej z lat 1840–1873, a takĚźe starano się w pełni dostosować poziom nauczania zawodu w szkole lwowskiej do przeciętnego poziomu nauczania weterynaryjnego w szkołach innych państw europejskich. Swoim absolwentom szkoła wydawała dyplomy w języku polskim i łacińskim z tytułem lekarza weterynaryjnego – medicus veterinarius. Kandydaci do zawodu, którym przyznano tytuł lekarza weterynaryjnego, składali przyrzeczenie lekarskie według następującej formuły: Przyrzekasz Pan, Ěźe w wykonywaniu obowiązków swego powołania postępować będziesz sumiennie i gorliwie, przestrzegać będziesz czci swego stanu i wpływać w miarę sił na postęp wiadomości weterynaryjnych i Ěźe wszystkie obowiązki, które prawo i rozporządzenia przepisują odnośnie do wykonywania powinności powołania Pańskiego, ściśle  i sumiennie spełniać będziesz [8–10, 13].

   Mimo charakteru Uczelni szkoła lwowska pozostająca do 1908 r. w symbiozie ze Szkołą Kucia Koni nie posiadała jeszcze  w owych czasach praw szkół wyĚźszych i z tego powodu nie zadowalała ani personelu nauczającego, ani stanu weterynaryjnego, które zdecydowanie dążyły do podniesienia studiów weterynaryjnych do pełnego poziomu szkół wyĚźszych i do uzyskania przez nie pełnych upraw nień szkół akademickich. Cel ten w części osiągnięto dopiero 31 grudnia 1896 r., kiedy to po długich staraniach, którym przewodzili Józef Szpilman – ówczesny dyrektor szkoły i profesor szczegółowej patologii i terapii zwierząt oraz Henryk Kadyi – profesor anatomii zwierząt, ukazało się odpowiednie postanowienie cesarza Franciszka Józefa wprowadzające w Szkole od roku 1897/1898 reformę studiów weterynaryjnych. Mocą tego rozporządzenia, a zgodnie z Ěźyczeniem profesorów szkoły wyraĚźonym przez H. Kadyiego w rozprawie O potrzebie zasadniczej reformy studyów weterynaryi (1890), od wyĚźej wymienionego roku akademickiego wprowadzono zasadę wymagania od wstępujących do szkoły świadectwa dojrzałości gimnazjum lub szkoły realnej, przedłuĚźono czas trwania studiów z trzech do czterech lat, jednocześnie rozszerzając program nauczania. Zrównano prawa i obowiązki słuchaczy lwowskiej Szkoły Weterynarii z takimi prawami i obowiązkami innych uczelni akademickich. W 1897 r. nadano teĚź szkole status akademii – Akademia Weterynaryi we Lwowie, a urząd mianowanego dyrektora zamieniono na mianowanego rektora Uczelni. Jednocześnie w 1901 r. zatrzymano w dyplomach tylko tekst łaciński [4].

   W roku 1902 zatwierdzono statut Akademii, w 1908 r. zaś Uczelnia uzyskała prawo nadawania stopnia naukowego doktora medycyny weterynaryjnej – doctor medicinae veterinariae. Rozporządzenie cesarskie z dnia 23 czerwca 1909 r. przyznało szkole całkowite uprawnienia uniwersyteckie wyraĚźające się między innymi prawem obieralności rektora przez grono profesorów oraz nadaniem mu tytułu magnificencji – rector magnificus. Zatem ten rok moĚźna uznać za datę przełomową w dziejach polskiego wyĚźszego szkolnictwa weterynaryjnego.

   Od tego momentu programy nauczania lwowskiej Akademii Weterynarii podlegały dalszym zmianom i doskonaleniom w miarę ewolucji nauki i rozwoju poszczególnych jej dziedzin. JuĚź w 1912 r. rozszerzono dyscypliny dotyczące higieny środków spoĚźywczych pochodzenia zwierzęcego, a takĚźe wprowadzono do programu nauczania biologię i patologię ryb oraz rozdzielono inne, dotychczas kompleksowo ujmowane przedmioty, w celu pogłębienia ich zakresu w węższych dyscyplinach. Zmieniono teĚź wówczas przepisy egzaminacyjne. I w tym stanie rzeczy lwowska Akademia przetrwała do pierwszej wojny światowej [4].

   Lwowska Uczelnia Weterynaryjna w latach 1881–1915 wyszkoliła 466 lekarzy weterynaryjnych, w tym 331 narodowości polskiej. Ponadto, jako jedna z trzech uczelni weterynaryjnych monarchii austro-węgierskiej i przy braku takich szkół w słowiańskich państwach południowych, przyciągała ona równieĚź licznych słuchaczy z tych krajów, pragnących poświęcić się medycynie weterynaryjnej. I tak, w wymienionym okresie, we lwowskiej uczelni weterynaryjnej na 1 055 studentów ogółem, studiowało 103 Czechów i Morawian, 46 Jugosłowian, 22 Bułgarów, 4 Ukraińców oraz Słowak i Rosjanin – razem 177 obcokrajowców pochodzenia słowiańskiego czyli 16,8 % ogółu. Ta promieniująca nauką rola Uczelni polskiej wśród pobratymców nabiera szczególnego znaczenia, zwłaszcza Ěźe miała ona miejsce w okresie politycznego niebytu Polski. Studiujący na lwowskiej Uczelni Weterynaryjnej obcokrajowcy byli zatem w tym czasie nie tylko jej studentami lub absolwentami mile wspominającymi swą uczelnię, ale takĚźe – co moĚźna zakładać – byli najlepszymi, bo autentycznymi propagatorami polskości w Europie, a zwłaszcza w swoich krajach. I o tym równieĚź przy omawianiu osiągnięć polskiej Uczelni Weterynaryjnej we Lwowie w czasach niewoli nie moĚźna zapominać [8].

   Do osiągnięć lwowskiej Szkoły Weterynarii w pierwszym okresie jej istnienia, oprócz wykształcenia powaĚźnej liczby lekarzy weterynaryjnych i wykonania w jej pracowniach wielu prac naukowych, naleĚźy równieĚź zaliczyć zawiązanie z jej inicjatywy w 1886 r. we Lwowie Galicyjskiego Towarzystwa Weterynarskiego i załoĚźenie „Przeglądu Weterynarskiego”, co  w odniesieniu do potrzeb nauki i zawodu lekarsko-weterynaryjnego miało w owych czasach w Polsce ogromne znaczenie i brzemienne w następstwa skutki. Było to przecieĚź pierwsze towarzystwo i czasopis mo weterynaryjne – wzór dla podobnych towarzystw i czasopism na pozostałych ziemiach polskich – które obecnie uwaĚźać moĚźna za pierwowzór wszystkich współczesnych polskich organizacji i czasopism weterynaryjnych [14, 16, 17].

   W okresie rozbiorów lwowska Szkoła Weterynarii rozrastała się równieĚź pod względem osobowym. JuĚź w roku 1882 powołała na stanowisko nauczyciela podkownictwa lekarza weterynaryjnego Pawła Kretowicza – póĹşniejszego profesora szkoły, a w 1883 r., a więc w dwa lata po jej powstaniu, powołała mgr. Stanisława Królikowskiego (od 1889 r. równieĚź profesora szkoły) – na wykładowcę chirurgii weterynaryjnej i kierownika takiej kliniki oraz w 1884 r. dr. Józefa Szpilmana (od 1888 r. takĚźe profesora uczelni) – na wykładowcę  i kierownika Katedry Fizjologii i Farmakologii.

   Według Kadyi’ego [3] w roku szkolnym 1893/1994 w skład „ciała nauczycielskiego” Szkoły Weterynarii we Lwowie wchodziło ośmiu następujących nauczycieli: pięciu profesorów zwyczajnych, adiunkt, nauczyciel zawodu (kucia koni) i zastępca profesora.

   Wszyscy wyĚźej wymienieni nauczyciele akademiccy, o ile nie byli załoĚźycielami lwowskiej Szkoły Weterynarii, to w pierwszym dziesięcioleciu jej istnienia bardzo przyczynili się do jej ustabilizowania i dalszego pomyślnego rozwoju. Ich krótkie noty biograficzne przedstawiają się następująco:

   Dr Piotr Seifman – organizator i pierwszy dyrektor C.K. Szkoły Weterynarii we Lwowie, profesor szczegółowej patologii i terapii chorób wewnętrznych i kliniki wewnętrznej oraz nauki o zarazach i policji weterynaryjnej. Urodził się 1 marca 1823 r. w Warszawie.  W 1848 r. ukończył warszawską Szkołę Weterynaryjną z tytułem pomocnika weterynaryjnego. Tytuł weterynarza uzyskał w 1852 r. na kursie uzupełniającym przy warszawskiej Szkole Farmaceutycznej. W 1853 r. obronił rozprawę O ospie owczej, na podstawie której uzyskał stopień magistra nauk weterynaryjnych. W 1858 r., po podjęciu posady nauczyciela w warszawskiej Szkole Weterynaryjnej, wyjechał w podróĚź naukową do szkół weterynaryjnych w Wiedniu, Niemczech, Francji, Belgii i Anglii. W 1860 r., po powrocie do kraju, został najpierw pomocnikiem dyrektora, a w 1865 r. dyrektorem wymienionej szkoły, który to urząd piastował do 1873 r., a więc do czasu całkowitej rusyfikacji Szkoły Weterynaryjnej  w Warszawie. W 1869 r. uzyskał tytuł lekarza, a następnie w 1879 r. stopień doktora medycyny na Uniwersytecie Warszawskim. W 1874 r. wyjechał do Kazania, gdzie zorganizował Instytut Weterynaryjny, a w roku 1881 przybył do Lwowa, gdzie z kolei zorganizował lwowską uczelnię weterynaryjną, stając się pierwszym jej wykładowcą i dyrektorem. W 1894 r., a więc 13 lat po urucho mieniu szkoły we Lwowie, przeszedł na zasłuĚźoną emerytu rę i przeniósł się do Krakowa, gdzie zmarł dnia 23 stycznia 1903 r. Seifman jest jedną z najjaśniejszych postaci w naszej nauce i w naszym zawodzie. UwaĚźany jest on takĚźe za wybitnego łącznika weterynaryjnych tradycji wileńskich przeniesionych poprzez szkołę warszawską, którą ukończył, do szkoły lwowskiej.

   Dr Henryk Kadyi – współtwórca i reformator uczelni lwowskiej, profesor anatomii opisowej i mikroskopowej zwierząt domowych, pracownik Szkoły od 1881 r. i jeden z jej pierwszych doktorów honorowych (1910). Urodził się w Przemyślu 23 maja 1851 r. Studia lekarskie odbywał na uniwersytetach w Krakowie (1869–1870) oraz w Wiedniu (1870–1874), gdzie 16 lipca 1875 r. uzyskał stopień doktora wszech nauk lekarskich. Pracę naukowo-dydaktyczną rozpoczął jako student w 1873 r., pracując początkowo na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu w Wiedniu, a następnie w latach 1876–1881 jako asystent w Katedrze Anatomii Opisowej Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Jagiellońskie go w Krakowie kierowanej wówczas przez słynnego anatoma prof. dr. Ludwika Teichmana. Tu teĚź w 1878 r. habilitował się i otrzymał stopień docenta prywatnego anatomii człowieka i anatomii porównawczej. W 1881 r. został mianowany profesorem zwyczajnym anatomii prawidłowej i patologicznej oraz patologii ogólnej w załoĚźonej wówczas we Lwowie Szkole Weterynarii. Był zatem, jako jeden z trzech, pierwszym jej profesorem, współzałoĚźycielem i niezwykle aktywnym reformatorem. W 1894 r. opuś cił wyĚźej wymienioną Uczelnię, obejmując kierownictwo Katedry Anatomii Opisowej na reaktywowanym w tym czasie Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Lwow skiego. Jako jedną z pamiątek po sobie pozostawił w lwowskiej Szkole Weterynarii doskonale urządzone i bogate w niezwykle cenne zbiory muzeum anatomiczne. Zmarł dnia 28 paĹşdziernika 1912 r. we Lwowie, zakaziwszy się przy balsamowaniu zwłok hrabiego S. Badeniego, marszałka Sejmu Krajowego Galicji.

   Dr Antoni Barański – współtwórca i trzeci z pierwszych profesorów uczelni lwowskiej, wykładowca produkcji zwierząt, fizjologii, akuszerii, weterynarii sądowej oraz historii i literatury weterynaryjnej, pracownik Szkoły w latach 1881–1906. Urodził się w Lesku na terenie Małopolski 1 stycznia 1850 r. Studia medyczne, którym się poświęcił, odbywał w Krakowie i w Wiedniu, gdzie w 1874 r. uzyskał stopień doktora wszech nauk lekarskich. W latach 1876–1879 studiował weterynarię w wiedeńskim Instytucie Weterynaryjnym, który ukończył, zdobywając dyplom lekarza weterynaryjnego. Przez następne dwa lata pracował w Boś ni jako terenowy lekarz ludzi i zwierząt. W 1881 r. przeniósł się do Krakowa, objąwszy stanowisko docenta nauk weterynaryjnych na Uniwersytecie Jagiellońskim, a następnie, po krótkim pobycie w Krakowie, przybył do Lwowa, gdzie w nowo utworzonej Szkole Weterynarii, jako profesor zwyczajny, wykładał kilka wyĚźej wymienionych dyscyplin. Głównym przedmiotem zainteresowań prof. A. Barańskiego była hodowla zwierząt, z zakresu której opracował kilka podręczników dla słuchaczy szkół weterynaryjnych i rolniczych, a takĚźe produkcja szczepionki przeciw ospie, do wytwarzania której, wspólnie z prof. P. Kretowiczem, załoĚźył we Lwowie specjalny zakład krowiankowy. Zmarł we Lwowie 26 stycznia 1915 r.

   Dr Józef Szpilman – drugi i ostatni dyrektor Szkoły Weterynarii (1894–1901), a pierwszy rektor, najpierw z mia nowania (1901–1909), a potem z wyboru (1909–1910), Akademii Weterynarii we Lwowie, profesor kilku dyscyplin nauk weterynaryjnych, pracownik Uczelni od 1884 r. i takĚźe jeden z pierwszych jej doktorów honorowych (1910). Urodził się w ́ańcucie 1 sierpnia 1855 r. Studiował najpierw medycynę w Krakowie, gdzie w 1879 r. uzyskał stopień doktora wszech nauk lekarskich, a następnie weterynarię w Bernie szwajcarskim i w Wiedniu, gdzie w 1883 r. uzyskał dyplom lekarza weterynaryjnego i stanowisko asystenta w klinice chorób wewnętrznych Uczelni wiedeńskiej. W ro ku 1884 powołano go na stanowisko adiunkta w Szkole Weterynarii we Lwowie, a w 1888 r. mianowano tamĚźe profesorem zwyczajnym fizjologii i farmakologii, po czym – po przejściu prof. P. Seifmana na emeryturę (1894) – profesorem szczegółowej patologii i terapii chorób wewnętrznych i zaraĹşliwych zwierząt i wreszcie w 1910 r. mianowano go profesorem bakteriologii i epizootiologii. Zasługi prof. dr. J. Szpilmana dla lwowskiej Uczelni Weterynaryjnej oraz dla zawodu lekarsko-weterynaryjnego są olbrzymie. Jemu to bowiem Uczelnia lwowska zawdzięcza głównie inicjację zmian ustrojowych szkoły i doprowadzenie jej do bardzo, jak na owe czasy, wysokiego poziomu nauki i nauczania, a stan weterynaryjny – współorganizację pierwszego w Polsce towarzystwa i pisma naukowo-zawodowego pod nazwą Galicyjskie Towarzystwo Weterynarskie i „Przegląd Weterynarski” (1886). Zmarł we Lwowie 11 listopada 1920 r. 

Mgr Stanisław Królikowski – wykładowca chirurgii weterynaryjnej od 1884 r.,  a rektor Uczelni z wyboru w latach 1911–1913, urodził się w Warszawie 6 maja 1853 r. Studia weterynaryjne odbywał w warszawskiej Szkole Weterynaryjnej w latach 1871–1875. Stopień magistra nauk weterynaryjnych uzyskał w 1879 r. w Akademii Medyko-Chirurgicznej  w Petersburgu. W tym samym roku, po powrocie do kraju, objął najpierw obowiązki wykładowcy w szkole macierzystej w Warszawie, a w 1883 r. obowiązki początkowo adiunkta, a potem profesora nadzwyczajnego (1889) i zwyczajnego (1892) chirurgii weterynaryjnej w Szkole Weterynarii we Lwowie. Oprócz pracy na Uczelni Weterynaryjnej prof. mgr  S. Królikowski współpracował takĚźe ściśle ze Szkołą Rolniczą w Dublanach, gdzie w latach 1902–1920 wykładał anatomię zwierząt i weterynarię, oraz z redakcją wydawanego we Lwowie „Przeglądu Weterynarskiego”, którego najpierw był pierwszym wieloletnim sekretarzem naukowym, a potem w latach 1899–1911 redaktorem naczelnym. Ponadto był teĚź Królikowski autorem pierwszej w kraju Bibliografii Polskiej Weterynarii i Hodowli Zwierząt Domowych – dzieła, w którym z wielkim poĚźytkiem dla nauki zestawił publikacje polskie poświęcone tematowi, obejmujące okres od początków druku w Polsce po rok 1891. Zmarł we Lwowie 9 marca 1924 r.

   Dr Jan Prus – pierwszy kierownik samodzielnej Katedry Patologii Ogólnej i Doświadczalnej oraz Anatomii Patologicznej urodził się 26 stycznia 1859 r. w Wadowicach. Dyplom doktora wszech nauk lekarskich otrzymał w 1883 r. na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. Pracę i studia w Lwowskiej Szkole Weterynarii rozpoczął w 1887 r., a po ukończeniu w 1889 r. tych studiów objął najpierw jako adiunkt, a od roku 1894 jako profesor zwyczajny kierownictwo wydzielonej z Instytutu Anatomicznego Katedry Patologii Ogólnej i Doświadczalnej oraz Anatomii Patologicznej (1889). W 1896 r. przeszedł na Wydział Lekarski Uniwersytetu Lwowskiego, gdzie objął Katedrę Patologii Ogólnej i Doświadczalnej. Zmarł 9 lis topada 1926 r. w Dobromilu.

   Lekarz weterynaryjny Paweł Kretowicz – wieloletni wykładowca podkownictwa  i chirurgii kończyn na lwowskiej Uczelni Weterynaryjnej urodził się w Sękowej k. Nowego Sącza 10 paĹşdziernika 1849 r. W 1870 r. wstąpił do armii austriackiej i jako Ěźołnierz ukończył Wojskową Szkołę Weterynaryjną w Wiedniu, uzyskując tamĚźe dyplom lekarza weterynaryjnego (1880). Dekretem z dnia 30 kwietnia 1882 r. mianowany został nauczycielem kucia koni w jednoimiennej szkole działającej przy lwowskiej Uczelni Weterynaryjnej w latach 1882–1908. W 1908 r., po przekształceniu wyĚźej wymienionej szkoły w Katedrę Nauki  o Kopytach i Ku ciu Koni, mianowany został profesorem nadzwyczajnym chirurgii kończyn  i podkownictwa w lwowskiej Akademii Weterynarii. P. Kretowicz, doskonały znawca chorób kopyt i podkownictwa, był autorem – oprócz wielu artykułów naukowych – cennej w owych czasach książ ki z zakresu weterynarii Kucie koni, wydanej we Lwowie w 1884 r., a ponadto działał aktywnie w Galicyjskim Towarzystwie Weterynarskim, pełniąc w nim przez wiele lat róĚźne odpowiedzialne funkcje (skarbnik, wiceprezes, prezes). Zmarł 11 września 1923 r. we Lwowie.

   Dr Włodzimierz Sas-Kulczycki – urodził się 27 marca 1862 r. w Przemyślu.  Po ukończeniu gimnazjum w Kołomyi (1881) studiował nauki przyrodnicze najpierw w Wiedniu, a potem w latach 1883–1885 na Uniwersytecie Lwowskim, gdzie równocześnie był asystentem w Katedrze Zoologii u prof. B. Dybowskiego i gdzie w 1887 r. uzyskał stopień doktora filozofii w zakresie zoologii. W latach 1885–1888 studiował nauki weterynaryjne  w lwowskiej Szkole Weterynarii uwieńczone uzyskaniem dyplomu lekarza weterynaryjnego,  a w latach 1887–1894 był asystentem prof. H. Kadyi’ego w uczelnianej Katedrze Anatomii Opisowej. W roku 1894/1895, jako zastępca profesora, wykładał i zarządzał Katedrą Anatomii Opisowej przez rok w czasie słuĚźbowej podróĚźy do Berlina prof. J. Nusbauma-Hilarowicza, kierownika Katedry Anatomii od 1895 r. Od roku 1897 był dr W. Kulczycki remunerowanym docentem zoologii i parazytologii na lwowskiej Uczelni Weterynaryjnej oraz równocześnie miejskim lekarzem weterynaryjnym. W 1906 r., po objęciu przez prof. J. Nusbauma-Hillarowicza kierownictwa Katedry Zoologii na Uniwersytecie Lwowskim (co związane było ze śmiercią prof. B. Dybowskiego dotychczasowego kierownika tej katedry), dr W. Kulczycki mianowany został profesorem zwyczajnym lwowskiej Akademii Weterynarii i kierownikiem Katedry Anatomii Opisowej Zwierząt tej Uczelni. Na tym stanowisku pozostawał do 1934 r. Ponadto prof. W. Kulczycki był takĚźe w latach 1917–1921 najpierw rektorem, a potem prorektorem Akademii, a w roku 1934 – lau reatem najwyĚźszej akademickiej godnoś ci, to znaczy doktorem honoris causa lwowskiej Akademii Medycyny Weterynaryjnej. Zasłynął on równieĚź jako niezwykle utalentowany twórca preparatów anatomicznych oraz jako wielki znawca, miłośnik i kolek cjoner kobierców wschod nich. Zmarł 10 maja 1936 r. we Lwowie.

   Z pierwszej wojny światowej lwowska Akademia Weterynarii wyszła obronną ręką i z chwilą odzyskania przez Polskę niepodległości stanęła od razu do wytężonej i owocnej pracy. Jednak w okresie bezpośrednio powojennym Uczelnia poniosła dość dotkliwe i bolesne straty z powodu śmierci profesorów: J. Szpilmana (1920), M. Grabowskiego (1922), P. Kretowicza (1923), P. Królikowskiego (1924) i S. Fibicha (1924). Kilku profesorów (m.in. K. Panek i S. Dąbrowski) przeszło teĚź wówczas do rozbudowujących się urzędów i instytucji naukowych organizującego się w tym czasie państwa polskiego. Mimo to szkoła ta, jak pisze prof. Z. Markowski [7], potrafiła w stosunkowo krótkim czasie wyspecjalizować i przygotować do zapełnienia powstałych luk wielu nowych współpracowników ze stopniem naukowym docenta, do których w tym trudnym dla szkoły okresie naleĚźeli: dr med. wet. Alfred Trawiński, 1922 (higiena mięsa), dr med. Antoni Bant, 1924 (anatomia porównawcza), dr fil. Stanisław Czerski, 1924 (histologia), dr med. wet. Tadeusz Olbrycht, 1924 (hodowla zwierząt), dr agr. Tadeusz Konopiński, 1925 (hodowla zwierząt), dr med. wet. Kazimierz Szczudłowski, 1925 (chirurgia), dr med. Aleksander Zakrzewski, 1928 (anatomia patologiczna), dr med. Stanisław LegeĚźyński, 1929 (mikrobiologia) i dr med. Wincenty Skowroński, 1930 (farmakologia). W 1922 r., w czasie kadencji rektora prof. dr. Zygmunta Markowskiego, nazwę Uczelni Akademia Weterynarii we Lwowie zamieniono na precyzyjniejszą: Akademia Medycyny Weterynaryjnej we Lwowie, w 1927 r. przedłuĚźono studia do pięciu lat, a w 1931 r. – w 50. rocznicę załoĚźenia Uczelni – wbudowano w portal budynku głównego Akademii we Lwowie tablicę pamiątkową ufundowaną przez ówczesne Zrzeszenie Lekarzy Weterynaryjnych RP z następującym, pięknym i wzruszającym napisem: W hołdzie za 50 lat nieprzerwanej pracy pedagogicznej, za krzewienie nauki weterynaryjnej w Kraju i Zachodniej SłowiańszczyĹşnie, dla uczczenia pamięci tych – którzy juĚź odeszli, dla zachęty tych, którzy są i tych którzy będą w dalszym zdobywaniu najwyĚźszych celów [14, 16].

   Kierownictwo lwowskiej Uczelni Weterynaryjnej, w latach 1881–1939, a więc w okresie od momentu jej powstania aĚź do wybuchu drugiej wojny światowej, spoczywało w rękach wybitnych polskich profesorów i uczonych.

   Dyrektorzy Szkoły Weterynarii:

1881–1894 Piotr Seifman,

1894–1901 Józef Szpilman,

Rektorzy Akademii:

1901–1910 Józef Szpilman (do roku 1909 z mianowania, potem z wyboru),

1911–1913 Stanisław Królikowski,

1913–1915 Mieczysław Grabowski,

1915–1917 Stanisław Fibich,

1917–1919 Włodzimierz Kulczycki,

1919–1920 Kazimierz Panek,

1920–1923 Zygmunt Markowski, 

1923–1925 Stanisław Niemczycki,

1925–1927 Wacław Moraczewski,

1927–1930 Zygmunt Markowski,

1930–1936 Bronisław Janowski,

1936 (IX-XII) Jerzy Alexandrowicz,

1937–1939 Kazimierz Szczudłowski.

   Uczelnię w latach 1881–1945 ukończyło około 1 900 osób, a w przedostatnim, przedwojennym roku akademickim 1937/1938 Akademia Medycyny Weterynaryjnej we Lwowie liczyła, jak wynika ze sprawozdania rektora uczelni z 1938 r., 460 studentów, w tym 14 kobiet (3%) i 42 studentów niepolskiej narodowości (9%). Zatrudniała 77 pracowników naukowo-dydaktycznych, w tym szesnastu profesorów (jeden honorowy, dziewięciu zwyczajnych, pięciu nadzwyczajnych oraz profesor tytularny) i czterech docentów oraz czterdziestu dwóch urzędników i funkcjonariuszy niĚźszych – razem 119 pracowników. Uczelnia posiadała w tym czasie siedemnaście zakładów naukowo-dydaktycznych oraz uczelnianą bibliotekę i aptekę, a takĚźe własny dom akademicki.

I. INSTYTUT KLINICZNY (1881–1884)

Piotr Seifman

1. Klinika Chorób Wewnętrznych i ZaraĹşliwych (1884–1939):

1884–1894 Piotr Seifman

1894–1910 Józef Szpilman

1910–1939 Zygmunt Markowski

2. Klinika Chirurgiczna (1884–1939)

1884–1924 Stanisław Królikowski

1924–1925 Kazimierz Szczudłowski

1925–1939 Stefan Gajewski

II. INSTYTUT PRODUKCJI ZWIERZĘCEJ I FIZJOLOGII (1881–1884)

Antoni Barański

3. Zakład Hodowli Zwierząt (1884–1939)

1884–1905 Antoni Barański

1906–1924 Stanisław Fibich

1924–1939 Tadeusz Olbrycht

Zakład Fizjologii i Farmakologii (1884–1905)

1884–1894 Józef Szpilman

1895–1905 Gustaw Piotrowski

4. Zakład Fizjologii (1905–1939)

1905–1920 Kazimierz Panek

1921–1929 Adolf Beck,UJK

UJK 1929–1939 Andrzej Klisiecki

5. Zakład Farmakologii (1905–1939):

1905–1930 Adolf Gizelt

1930–1939 Wincenty Skowroński

III. INSTYTUT ANATOMICZNY (1881–1888)

Henryk Kadyi

6. Zakład Anatomii Porównawczej Zwierząt Domowych (1888–1939)

1888–1894 Henryk Kadyi

1894–1895 Włodzimierz Kulczycki (p.o.)

1895–1906 Józef Nusbaum-Hillarowicz

1906–1934 Włodzimierz Kulczycki

1934–1939 Antoni Bant

Zakład Patologii Ogólnej, Doświadczalnej i Anatomii Patologicznej (1888–1922)

1889–1896 Jan Prus

1897–1922 Mieczysław Grabowski

Zakład Patologii Ogólnej i Doświadczalnej – w latach 1922–1930 był ciągle w stanie organizacji i dopiero w 1930 r. połączono go z Zakładem Chemii Lekarskiej w Zakład Chemii Lekarskiej i Patologii Ogólnej.

7. Zakład Anatomii Patologicznej (1922–1939)

1922–1925 Witold Nowicki, UJK, p.o.

1925–1926 Zygmunt Markowski p.o.

1926–1939 Aleksander Zakrzewski

8. Zakład Chirurgii Ogólnej i Chirurgii Kończyn z Polikliniką Chirurgiczną (1908–1939)

1908–1921 Paweł Kretowicz

1921–1925 Stefan Gajewski

1925–1939 Kazimierz Szczudłowski

9. Zakład Mikrobiologii i Higieny (1910–1939)

1910–1920 Józef Szpilman

1920–1924 Teofil Hołobut

1924–1925 Zdzisław Steusing,UJK

1925–1938 Stanisław LegeĚźyński

1938–1939 Edmund Mikulaszek

10. Zakład Chemii Lek. (1913) i Patologii Ogólnej (1930–1939)

1913–1920 Stefan Dąbrowski

1921–1933 Wacław Moraczewski

1933–1935 Włodzimierz Mozołowski

1935–1939 Wacław Moraczewski

11. Zakład Chemii Ogólnej i Higieny Mleka (1919–1939)

1919–1939 Stanisław Niemczycki

12. Zakład Histologii i Embriologii (1922–1939)

1922–1928 Stanisław Czerski

1929–1936 Jerzy Alexandrowicz

1937–1938 Gustaw Poluszyński, zast.

1938–1939 Jerzy Alexandrowicz

13. Zakład Zoologii i Biologii Ogólnej (1922–1939)

1922–1926 Ludwik Bykowski

1927–1929 Benedykt Fuliński, Politechnika Lwowska (PLw.)

1930–1939 Gustaw Poluszyński

14. Zakład Nauki o Produktach SpoĚźywczych i UĚźytkowych Zwierzęcego Pochodzenia (1924–1939)

1924–1939 Alfred Trawiński

15. Zakład Hodowli Szczegółowej (1924–1934)

1924–1934 Zygmunt Markowski (organizator i opiekun Zakładu)

16. Zakład Botaniki i Encyklopedii Rolnictwa (1925–1939)

1925–1939 Bronisław Janowski

17. Klinika PołoĚźnicza (1925–1939)

1925–1939 Kazimierz Szczudłowski

Zakład Epizootiologii (1926–1930)

1926–1930 Zygmunt Markowski (organizator i opiekun Zakładu)

18. Zakład Anatomii Topograficznej Zwierząt Domowych (1926–1939)

1926–1939 Antoni Bant

19. Biblioteka Akademii Medycyny Weterynaryjnej (1881–1939)

1881–1889 Antoni Barański

1889–1924 Stanisław Królikowski

1924–1936 Stanisław Niemczycki

1936–1939 Andrzej Klisiecki

20. Apteka AMW (jednostką samodzielną była w latach 1924–1939)

1924–1932 Zygmunt Markowski

1932–1939 Wincenty Skowroński

   Działało teĚź w tym czasie na Uczelni kilka róĚźnych organizacji społecznych, między innymi Związek Profesorów Szkół Akademickich we Lwowie, Stowarzyszenie Asystentów Uniwersytetu Jana Kazimierza (UJK) i AMW we Lwowie, Polskie Towarzystwo Bratniej Pomocy Studentów Medycyny Weterynaryjnej, Lwowski Chór Medyków Weterynaryjnych, korporacja „Lutyko-Venedia”, Koło Naukowe Medyków Weterynaryjnych we Lwowie utworzone w 1939 r. i inne organizacje [10, 12].

   Wybuch II wojny światowej przerwał na pewien czas normalny tok pracy lwowskiej Uczelni Weterynaryjnej, choć nie na długo [1, 5, 6, 11, 18]. W latach 1939–1945 okupanci Lwowa trzy razy przekształcali Akademię w sobie podporządkowane instytucje weterynaryjne, w których podstawową kadrę naukowo-dydaktyczną stanowili przez cały okres wojny pracownicy dotychczasowej Akademii Medycyny Weterynaryjnej we Lwowie. Najpierw od grudnia 1939 r. do czerwca 1941 r. Sowieci przekształcili szkołę w Lwiwśkij DerĚźawnij Weterinarnj Institut (Lwowski Państwowy Instytut Wetery naryjny), potem, na okres 2 lat (1942–1944) Niemcy przekształcili Akademię w Staatliche Tierärztliche Fachkurse Lemberg (Państwowe Weterynaryjne Kursy Zawodowe Lwów) i wreszcie w lipcu 1944 r. Uczelnia ta przeszła ponownie w ręce władz sowieckich jako nadal Lwiwśkij DerĚźawnij Weterinarnij Institut. Z powyĚźszego, lakonicznego opisu losów wojennych Akademii Medycyny Weterynaryjnej we Lwowie wynika, Ěźe Uczelnia zachowała pełną ciągłość działania w czasie drugiej wojny światowej. Kształciła studentów głównie w języku polskim w potrzebnym społeczeństwu zawodzie przez wszystkie lata wojny, co według opinii wielu badaczy tematu [6, 11, 18] oznacza, Ěźe Uczelnia ta w owych latach Ěźyła nadal Ěźyciem polskiej szkoły wyĚźszej.

   Po zakończeniu wojny i ogłoszeniu we Lwowie – zgodnie z wolą zwycięzców – tak zwanej repatriacji, a właściwie ekspatriacji Polaków ze Lwowa do Polski w nowych jej granicach, polska kadra naukowo-dydaktyczna lwowskiej Akademii Medycyny Weterynaryjnej i jej okupacyjnych namiastek postanowiła w drugiej połowie 1945 r. lub w pierwszej połowie 1946 r. opuścić Lwów z konieczności i osiedlić się we Wrocławiu, tworząc tutaj podwaliny wrocławskiego Wydziału Medycyny Weterynaryjnej. W wyĚźej wymienionym okresie przybyli do Wrocławia wprost ze Lwowa albo drogą pośrednią przez Kraków następujący profesorowie i asystenci lwowskiej Akademii Medycyny Weterynaryjnej i jej wojennych przekształceń (w nawiasie podano rok uzyskania dyplomu lekarza wet. – mgr. lub stopnia doktora medycyny weterynaryjnej):

• anatomia prawidłowa – prof. zw. dr Antoni Bant, dr Kazimierz Myczkowski (1936), lek.wet. Czesław NiĚźankowski (?), lek. wet. Karol Buluk (1943) i mgr fil. Marian Sobociński (1938);

• anatomia patologiczna – prof. nadzw. dr Aleksander Zakrzewski, lek. wet. Roman Eliasiewicz (1938) i lek. wet. Zbigniew Madej (1938);

• botanika – prof. zw. dr Bronisław Janowski;

• chemia fizjologiczna – lek. wet. Franciszek Wandokanty (1938) i lek wet. Zbigniew Jara (1944);

• chirurgia i ortopedia – prof. zw. dr Kazimierz Szczudłowski, dr Matylda Szczudłowska  (1930), lek. wet. Tadeusz Porębski (?) i lek. wet. Stanisław Lachowicz (1942);

• choroby wewnętrzne – prof. zw. dr Zygmunt Markowski, lek. wet. Władysław Baran (1940) i lek. wet. Bronisław Gancarz (1942);

• choroby zakaĹşne – dr Roman Matuszewski (1934);

• farmakologia – dr Adam Szwabowicz (1936);

• fizjologia – prof. zw. dr Andrzej Klisiecki i lek. wet. Grzegorz Załucki (1941);

• higiena środków spoĚźywczych zwierzęcego pochodzenia – inĚź. rol. lek. wet. Jerzy Szaflarski (1939) i lek. wet. Lesław Ogielski (1940);

• histologia i embriologia – dr Zofia Sembratowa (1928) i lek. wet. Julian Hajdukiewicz (1943);

• hodowla ogólna zwierząt dom. – prof. zw. dr Tadeusz Olbrycht, dr Mieczysław Cena  (1934) i lek. wet. Bolesław Borkowski (1943);

• hodowla szczegółowa zwierząt domowych – prof. tyt. dr Tadeusz Konopiński;

• hodowla pszczół i jedwabników – inĚź. Leonard Weber;

• mikrobiologia weterynaryjna – dr Aleksander Ratomski (1938) i lek. wet. Adam Skurski  (1939);

• połoĚźnictwo weterynaryjne – lek wet. Alfred Senze (1939);

• zoologia i parazytologia – prof. nadzw. dr Gustaw Po luszyński, lek. wet. Stanisław Patyk  (1939), lek. wet. Tadeusz Sobiech (1943) i mgr Joanna Mojzesowicz (?).

   Wkład wyĚźej wymienionych byłych pracowników lwowskiej Uczelni Weterynaryjnej w utworzenie i zorganizowanie we Wrocławiu Wydziału Medycyny Weterynaryjnej jest olbrzymi i w pełni udokumentowany faktami.

   Szczególnie wiele w tym kierunku zdziałali kierownicy organizowanych katedr w liczbie piętnastu osób (Antoni Bant, Mieczysław Cena, Bronisław Janowski, Andrzej Klisiecki, Tadeusz Konopiński, Zygmunt Markowski, Lesław Ogielski, Tadeusz Olbrycht, Gustaw Poluszyński, Aleksander Ratomski, Zofia Sembratowa, Kazimierz Szczudłowski, Adam Szwabowicz, Leonard Weber i Aleksander Zakrzewski) i władze dziekańskie, a to prof. dr Zygmunt Markowski – jako dziekan wydziału w latach 1945–1947 i prof. dr Gustaw Poluszyński – jako prodziekan oraz prof. dr Antoni Bant – pełnomocnik wydziału w tamtych latach do spraw budowy klinik i nowych pomieszczeń naukowo-dydaktycznych [15].

   Historia rozwoju Uczelni Weterynaryjnej we Lwowie w latach 1881–1945 i obecnego Wydziału Medycyny Weterynaryjnej Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu wskazuje, Ěźe dziś, po 130 latach nieprzerwanej działalności lwowsko-wrocławskiej szkoły weterynaryjnej w naszym kraju (1881–2011), moĚźna z podziwem oraz wielkim uznaniem myśleć i mówić o ludziach, którzy tę szkołę tworzyli, kształtowali i przez wszystkie minione lata łącznie z okresem Polski rozbiorowej i latami II wojny światowej potrafili zawsze zachować jej polski charakter i utrzymywać w niej zawsze wysoki, akademicki poziom nauki i nauczania.

   ÄšĹĽałować tylko naleĚźy, iĚź z czcigodnego pokolenia profesorów lwowskich dziś nikt juĚź nie Ěźyje. Pamięć o wszystkich naszych Poprzednikach jest jednak nadal bardzo Ěźywa. Jesteśmy bowiem w prostej linii spadkobiercami dorobku tych ludzi, a takĚźe ich trudu i pięknych akademickich tradycji, które – doceniając – umieli przekazywać z pokolenia na pokolenie, a nawet, gdy zaszła tego potrzeba, potrafili równieĚź przenieść je ze Lwowa do Wrocławia.