Jesteś w: JEDNOSTKI I ORGANIZACJE > OŚRODEK BADÃ DENDROLOGICZNYCH- ARBORETUM W PAẂOWICACH > OŚRODEK BADÃ DENDROLOGICZNYCH- ARBORETUM W PAẂOWICACH
OŚRODEK BADAŃ DENDROLOGICZNYCH- ARBORETUM W PAWŁOWICACH

Geneza Arboretum – Ośrodka Badań Dendrologicznych Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu jest związana z historią Pawłowic. Wykopaliska wskazują istnienie tu osady juĚź w IV wieku n.e. Jednak najwcześniejsze dzieje wsi przypadają na XII w. i wiążą się z działalnością zakonu Norbertanów. Pawłowice wchodziły wówczas w skład połączonego kompleksu majątków klasztornych. Przypuszcza się, Ěźe ówczesna działalność zakonu przyczyniła się stworzenia wspaniałego szpaleru z dębów, z którego do dziś zachowały się okazy o charakterze pomnikowym. Majątek stanowił własność klasztoru św. Wincentego na Ołbinie, aĚź do roku 1810, kiedy to nastąpiło przejęcie go spod władzy i kontroli kościelnej na rzecz władz świeckich. Od tego momentu Pawłowice wielokrotnie zmieniały swoich właścicieli. Przełomowym okazał się 1886 r., w którym to Heinrich von Korn, właściciel renomowanej firmy wydawniczej postanawia zakupić Pawłowice nad rzeką Dobrą. Urokliwość zalesionych terenów utwierdza inwestora w chęci uczynienia z Pawłowic rezydencji Kornów. Początkowo park w stylu angielskim wraz z ogrodami zajmował obszar 6,1 ha. W 1886–1890 Heinrich von Korn wytycza zachodnią część parku pałacowego, wznosząc pałac w stylu renesansowym, stanowiący centralną część kompozycji i wyznaczając folwark. Drugi etap wiążę się ze ślubem córki Korna – Marie z Constantinem von Schweinichenem. Jest to przełom XIX i XX w. Ich działalność przyczynia się do ostatecznego wizerunku szaty roślinnej i kompozycji. Na zacisznym cyplu, w północnej części stawu przyciąga wzrok tajemniczy monopter, glorietta – pawilon otoczony kolumnadą. Z innych obiektów uzupełniających romantyczną wizję wymienić naleĚźy mostek, domek myśliwski oraz domek ogrodnika, tzw. Szwajcarkę. Park przypałacowy płynnie przechodził w las, pola i łąki. Trzecia faza związana jest wyłącznie z działalnością Marie von Schweinichen. Park przypałacowy został powiększony o część wschodnią, obejmując swoimi granicami staw i przechodząc łagodnie w park leśny. Na północ od parku leśnego przeprowadzono dalsze zalesienia.

Teren rodziny Kornów i Schweinichenów po wojnie zostaje przekazany Uniwersytetowi Wrocławskiemu, a w 1951 r., wraz z całym gospodarstwem rolnym, WyĚźszej Szkole Rolniczej we Wrocławiu. Park zaniedbany i pozostawiony „w rękach matki natury” stał się niczym tajemniczy ogród z powieści Francesa Hodgsona Burnetta. Wciąż jednak posiadał potencjał w postaci wspaniałego pałacu i majestatycznych zadrzewień. Ten potencjał został zauwaĚźony przez ówczesnego rektora Akademii Rolniczej prof. dr. hab. Tadeusza Szulca, który w pierwszej kolejności odzyskał pałac od dotychczasowych uĚźytkowników (laboratoria, magazyny, hotel asystenta) i rozpoczął remont pałacu oraz części dworskiej gospodarstwa. Jednocześnie rektor wystąpił z inicjatywą utworzenia placówki naukowo-badawczej z zakresu badań dendrologicznych. Dzięki wsparciu tych działań przez Senat oraz dyrektora Generalnej Dyrekcji Lasów Państwowych we Wrocławiu mgr. Adama Płakseja i nadleśniczego mgr. Stanisława Bazana Generalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Warszawie przyznała uczelni 21 marca 2002 r. w bezterminowe uĚźytkowanie, 55,43 hektara terenów leśnych w Pawłowicach Ramiszowie należących do terenu leśnictwa Szczodre, Nadleśnictwa Oleśnica Śląska, okalających i towarzyszących pałacowi oraz parkowi, z załoĚźeniem tworzenia Ośrodka Badań Dendrologicznych.

Kolejną inicjatywą rektora prof. Tadeusza Szulca było posadzenie w 2001 r., na zdegradowanej działce o powierzchni 2,98 ha w obrębie Ramiszów Przylesie, Parku Jubileuszowego z okazji 50-lecia utworzenia Uczelni we Wrocławiu, co upamiętnia tablica pamiątkowa znajdująca się na kamieniu narzutowym w tymĚźe parku. Nasadzenia dębów, brzóz, buków, modrzewia tworzą kompleks kilku alei, z których najwaĚźniejszą stanowi „Aleja Rektorska”. Tam teĚź posadzili swoje dęby waĚźni i zasłuĚźeni ludzie dla Uniwersytetu Przyrodniczego.

W skład Arboretum weszły 3 obszary o łącznej powierzchnia 72,52 ha, co czyni, Ěźe jest to trzeci co do wielkości na Dolnym Śląsku. Ich pd. -zach. granicę tworzą łąki i pastwiska  w Dolinie rzeki Dobrej; zachodnią ul. Pawłowicka i droga gruntowa na jej przedłuĚźeniu oraz osiedle jednorodzinne Ramiszów Przylesie; północno-wschodnią pola uprawne na terenie Ramiszowa oraz północna część lasu zakrzowskiego, południowo-wschodnią ul. Gen. L. Okulickiego. Od północy Arboretum ograniczy autostradowa obwodnica Wrocławia. Te wspaniale zachowane naturalne lasy łęgowe przechodzące w grądy niskie oraz wysokie powodują unikatowość tego załoĚźenia na tle innych arboretów.

Najciekawszym strukturalnie i historycznie jest park będący częścią zespołu pałacowo-parkowego wraz z folwarkiem. Całość jest wpisana do rejestru zabytków i podlega ścisłej ochronie konserwatorskiej. Pałac będący siedzibą Centrum Kształcenia Ustawicznego otrzymał „drugą młodość” za sprawą gruntownego remontu.

Na bazie terenów Arboretum pracownicy Uczelni prowadzą badania naukowe, a studenci kierunku architektura krajobrazu odbywają zajęcia projektowe i z zakresu pielęgnacji drzewostanu.

Istotnym wydarzeniem było ogłoszenie w 2006 r. konkursu na koncepcję programowo- -przestrzenną zagospodarowania całej powierzchni Arboretum wraz z koncepcją rewaloryzacji zespołu pałacowo-parkowego i części dworskiej we Wrocławiu Pawłowicach. Spośród 18 prac nadesłanych przez studentów, profesjonalne biura projektowe, a nawet zespół architektów z Hiszpanii, wyłoniono 4 najlepsze projekty. Na podstawie 2 najlepszych projektów przyjęto program przestrzennego zagospodarowania Arboretum, co stało się warunkiem konserwatorskim przystąpienia do prac nad wykonaniem „Projektu rewaloryzacji zabytkowego zespołu pałacowo-parkowego. W 2008 r. zespół architektów przystąpił do zespołowego wykonania projektów budowlano-wykonawczych dróg, parkingów i ścieĚźek; szaty roślinnej, oświetlenia oraz zasilania oświetlenia elewacji, składających się na projekt rewaloryzacji.

W 2010 r. rozpoczęto jego realizację. W 2010 r. w parku przypałacowym, w obecności członków Kolegium Rektorów Uczelni Wrocławia, Opola, Zielonej Góry i Częstochowy, posadzono „dąb papieski”, wyhodowany w Arboretum w Sycowie z Ěźołędzi najstarszego szypułkowego dęba w Polsce, którego wiek ocenia się na 745 lat. Ěżołędzie dębu zostały poświęcone w 2004 r. przez papieĚźa Jana Pawła II. KaĚźdy z dębów ma specjalny certyfikat, świadectwo pochodzenia i podlega ewidencji.

Arboretum prowadzi stałą współpracę z urzędami: Miejskim Konserwatorem Zabytków we Wrocławiu, Wydziałem Środowiska i Rolnictwa Urzędu Miejskiego Wrocławia, Biurem Rozwoju Wrocławia, Gminnym i Wojewódzkim Funduszem Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej we Wrocławiu, a takĚźe współpracę z innymi arboretami i ogrodami botanicznymi w Polsce: Ogrodem Botanicznym Uniwersytetu Wrocławskiego, Arboretum Uniwersytetu Wrocławskiego w Wojsławicach, Arboretum Leśnym im. S. Białoboka w Sycowie, Arboretum SGGW w Rogowie, powstającym aktualnie Zielonogórskim Ogrodem Botanicznym w Zielonej Górze, Dolnośląską Dyrekcją Lasów Państwowych we Wrocławiu i Nadleśnictwem w Sycowie.

Merytoryczną kontrolę nad działalnością Arboretum sprawuje Rada Programowa powołana przez rektora pismem R-422/6/2002 z dnia 24.07.2002 r. w składzie: przewodniczący prof. dr hab. Tadeusz Szulc, członkowie z Uczelni: prof. dr hab. Tadeusz Chodak, prof. dr hab. Jerzy Fabiszewski, prof. dr hab. Ewa Krzywicka-Blum, prof. dr hab. Franciszek Gospodarczyk, prof. dr hab. inĚź Zofia Więckowicz , prof. dr hab. Józef Szlachta, prof. dr hab. Stanisław Kostrzewa oraz mgr inĚź. Stanisław Bazan (Nadleśnictwo Oleśnica Śląska Lasów Państwowych), mgr inĚź. Lesław Chudzyński (Wydział Ochrony Środowiska Urzędu Marszałkowskiego Województwa Dolnośląskiego) prof. dr hab. Jerzy Hrynkiewicz-Sudnik (Muzeum Przyrodnicze Uniwersytetu Wrocławskiego) dr hab. Tomasz Nowak (Ogród Botaniczny Uniwersytetu Wrocławskiego), Stanisław Sęktas (Arboretum im. prof. Stefana Białoboka, Nadleśnictwo Syców), mgr inĚź. Piotr Śnigucki (Dolnośląski Zespół Parków Krajobrazowych we Wrocławiu).

Kierownikami Ośrodka byli: Jerzy Sporek 2002–2003, dr Piotr Redo (2003–2006), mgr Maria Krupska (2008- ).