Geneza Arboretum – OÄšÂrodka BadaĚ Dendrologicznych Uniwersytetu Przyrodniczego we WrocÄšÂawiu jest zwiĂ zana z historiĂ PawÄšÂowic. Wykopaliska wskazujĂ istnienie tu osady juĚź w IV wieku n.e. Jednak najwczeÄšÂniejsze dzieje wsi przypadajĂ na XII w. i wià̟àsiĂ z dziaÄšÂalnoÄšÂciĂ zakonu Norbertanów. PawÄšÂowice wchodziÄšÂy wówczas w skÄšÂad poÄšÂĂ czonego kompleksu majĂ tków klasztornych. Przypuszcza siĂÂ, Ěźe ówczesna dziaÄšÂalnoÄšÂĂ zakonu przyczyniÄšÂa siĂ stworzenia wspaniaÄšÂego szpaleru z dĂÂbów, z którego do dziĚ zachowaÄšÂy siĂ okazy o charakterze pomnikowym. MajĂ tek stanowiĚ wÄšÂasnoÄšÂĂ klasztoru ÄšÂw. Wincentego na OÄšÂbinie, aĚź do roku 1810, kiedy to nastĂ piÄšÂo przejĂÂcie go spod wÄšÂadzy i kontroli koÄšÂcielnej na rzecz wÄšÂadz ÄšÂwieckich. Od tego momentu PawÄšÂowice wielokrotnie zmieniaÄšÂy swoich wÄšÂaÄšÂcicieli. PrzeÄšÂomowym okazaĚ siĂ 1886 r., w którym to Heinrich von Korn, wÄšÂaÄšÂciciel renomowanej firmy wydawniczej postanawia zakupiĂ PawÄšÂowice nad rzekĂ DobrĂ . UrokliwoÄšÂĂ zalesionych terenów utwierdza inwestora w chĂÂci uczynienia z PawÄšÂowic rezydencji Kornów. PoczĂ tkowo park w stylu angielskim wraz z ogrodami zajmowaĚ obszar 6,1 ha. W 1886–1890 Heinrich von Korn wytycza zachodniĂ czĂÂÄšÂĂ parku paÄšÂacowego, wznoszĂ c paÄšÂac w stylu renesansowym, stanowiĂ cy centralnĂ czĂÂÄšÂĂ kompozycji i wyznaczajĂ c folwark. Drugi etap wià̟àsiĂ ze ÄšÂlubem córki Korna – Marie z Constantinem von Schweinichenem. Jest to przeÄšÂom XIX i XX w. Ich dziaÄšÂalnoÄšÂĂ przyczynia siĂ do ostatecznego wizerunku szaty roÄšÂlinnej i kompozycji. Na zacisznym cyplu, w póÄšÂnocnej czĂÂÄšÂci stawu przyciĂ ga wzrok tajemniczy monopter, glorietta – pawilon otoczony kolumnadĂ . Z innych obiektów uzupeÄšÂniajĂ cych romantycznĂ wizjĂ wymieniĂ naleĚźy mostek, domek myÄšÂliwski oraz domek ogrodnika, tzw. SzwajcarkĂÂ. Park przypaÄšÂacowy pÄšÂynnie przechodziĚ w las, pola i ÄšÂĂ ki. Trzecia faza zwiĂ zana jest wyÄšÂĂ cznie z dziaÄšÂalnoÄšÂciĂ Marie von Schweinichen. Park przypaÄšÂacowy zostaĚ powiĂÂkszony o czĂÂÄšÂĂ wschodniĂ , obejmujĂ c swoimi granicami staw i przechodzĂ c ÄšÂagodnie w park leÄšÂny. Na póÄšÂnoc od parku leÄšÂnego przeprowadzono dalsze zalesienia.
Teren rodziny Kornów i Schweinichenów po wojnie zostaje przekazany Uniwersytetowi WrocÄšÂawskiemu, a w 1951 r., wraz z caÄšÂym gospodarstwem rolnym, WyĚźszej Szkole Rolniczej we WrocÄšÂawiu. Park zaniedbany i pozostawiony „w rĂÂkach matki natury” staĚ siĂ niczym tajemniczy ogród z powieÄšÂci Francesa Hodgsona Burnetta. WciĂÂ
Ěź jednak posiadaĚ potencjaĚ w postaci wspaniaÄšÂego paÄšÂacu i majestatycznych zadrzewieÄšÂ. Ten potencjaĚ zostaĚ zauwaĚźony przez ówczesnego rektora Akademii Rolniczej prof. dr. hab. Tadeusza Szulca, który w pierwszej kolejnoÄšÂci odzyskaĚ paÄšÂac od dotychczasowych uĚźytkowników (laboratoria, magazyny, hotel asystenta) i rozpoczĂÂ
Ě remont paÄšÂacu oraz czĂÂÄšÂci dworskiej gospodarstwa. JednoczeÄšÂnie rektor wystĂÂ
piĚ z inicjatywĂÂ
utworzenia placówki naukowo-badawczej z zakresu badaĚ dendrologicznych. DziĂÂki wsparciu tych dziaÄšÂaĚ przez Senat oraz dyrektora Generalnej Dyrekcji Lasów PaÄšÂstwowych we WrocÄšÂawiu mgr. Adama PÄšÂakseja i nadleÄšÂniczego mgr. StanisÄšÂawa Bazana Generalna Dyrekcja Lasów PaÄšÂstwowych w Warszawie przyznaÄšÂa uczelni 21 marca 2002 r. w bezterminowe uĚźytkowanie, 55,43 hektara terenów leÄšÂnych w PawÄšÂowicach Ramiszowie naleĚźĂÂ
cych do terenu leÄšÂnictwa Szczodre, NadleÄšÂnictwa OleÄšÂnica ÄšÂlĂÂ
ska, okalajĂÂ
cych i towarzyszĂÂ
cych paÄšÂacowi oraz parkowi, z zaÄšÂoĚźeniem tworzenia OÄšÂrodka BadaĚ Dendrologicznych.
KolejnĂ inicjatywĂ rektora prof. Tadeusza Szulca byÄšÂo posadzenie w 2001 r., na zdegradowanej dziaÄšÂce o powierzchni 2,98 ha w obrĂÂbie Ramiszów Przylesie, Parku Jubileuszowego z okazji 50-lecia utworzenia Uczelni we WrocÄšÂawiu, co upamiĂÂtnia tablica pamiĂ tkowa znajdujĂ ca siĂ na kamieniu narzutowym w tymĚźe parku. Nasadzenia dĂÂbów, brzóz, buków, modrzewia tworzĂ kompleks kilku alei, z których najwaĚźniejszĂ stanowi „Aleja Rektorska”. Tam teĚź posadzili swoje dĂÂby waĚźni i zasÄšÂuĚźeni ludzie dla Uniwersytetu Przyrodniczego.
W skÄšÂad Arboretum weszÄšÂy 3 obszary o ÄšÂĂ cznej powierzchnia 72,52 ha, co czyni, Ěźe jest to trzeci co do wielkoÄšÂci na Dolnym ÄšÂlĂ sku. Ich pd. -zach. granicĂ tworzĂ ĚÂĂ ki i pastwiska w Dolinie rzeki Dobrej; zachodniĂ ul. PawÄšÂowicka i droga gruntowa na jej przedÄšÂuĚźeniu oraz osiedle jednorodzinne Ramiszów Przylesie; póÄšÂnocno-wschodniĂ pola uprawne na terenie Ramiszowa oraz póÄšÂnocna czĂÂÄšÂĂ lasu zakrzowskiego, poÄšÂudniowo-wschodniĂ ul. Gen. L. Okulickiego. Od póÄšÂnocy Arboretum ograniczy autostradowa obwodnica WrocÄšÂawia. Te wspaniale zachowane naturalne lasy ÄšÂĂÂgowe przechodzĂ ce w grĂ dy niskie oraz wysokie powodujĂ unikatowoÄšÂĂ tego zaÄšÂoĚźenia na tle innych arboretów.
Najciekawszym strukturalnie i historycznie jest park bĂÂdĂ cy czĂÂÄšÂciĂ zespoÄšÂu paÄšÂacowo-parkowego wraz z folwarkiem. CaÄšÂoÄšÂĂ jest wpisana do rejestru zabytków i podlega ÄšÂcisÄšÂej ochronie konserwatorskiej. PaÄšÂac bĂÂdĂ cy siedzibĂ Centrum KsztaÄšÂcenia Ustawicznego otrzymaĚ „drugĂ mÄšÂodoÄšÂĂ” za sprawĂ gruntownego remontu.
Na bazie terenów Arboretum pracownicy Uczelni prowadzĂÂ badania naukowe, a studenci kierunku architektura krajobrazu odbywajĂÂ zajĂÂcia projektowe i z zakresu pielĂÂgnacji drzewostanu.
Istotnym wydarzeniem byÄšÂo ogÄšÂoszenie w 2006 r. konkursu na koncepcjĂ programowo- -przestrzennĂ zagospodarowania caÄšÂej powierzchni Arboretum wraz z koncepcjĂ rewaloryzacji zespoÄšÂu paÄšÂacowo-parkowego i czĂÂÄšÂci dworskiej we WrocÄšÂawiu PawÄšÂowicach. SpoÄšÂród 18 prac nadesÄšÂanych przez studentów, profesjonalne biura projektowe, a nawet zespóĚ architektów z Hiszpanii, wyÄšÂoniono 4 najlepsze projekty. Na podstawie 2 najlepszych projektów przyjĂÂto program przestrzennego zagospodarowania Arboretum, co staÄšÂo siĂ warunkiem konserwatorskim przystĂ pienia do prac nad wykonaniem „Projektu rewaloryzacji zabytkowego zespoÄšÂu paÄšÂacowo-parkowego. W 2008 r. zespóĚ architektów przystĂ piĚ do zespoÄšÂowego wykonania projektów budowlano-wykonawczych dróg, parkingów i ÄšÂcieĚźek; szaty roÄšÂlinnej, oÄšÂwietlenia oraz zasilania oÄšÂwietlenia elewacji, skÄšÂadajĂ cych siĂ na projekt rewaloryzacji.
W 2010 r. rozpoczĂÂto jego realizacjĂÂ. W 2010 r. w parku przypaÄšÂacowym, w obecnoÄšÂci czÄšÂonków Kolegium Rektorów Uczelni WrocÄšÂawia, Opola, Zielonej Góry i CzĂÂstochowy, posadzono „dĂ b papieski”, wyhodowany w Arboretum w Sycowie z ĚźoÄšÂĂÂdzi najstarszego szypuÄšÂkowego dĂÂba w Polsce, którego wiek ocenia siĂ na 745 lat. ĚżoÄšÂĂÂdzie dĂÂbu zostaÄšÂy poÄšÂwiĂÂcone w 2004 r. przez papieĚźa Jana PawÄšÂa II. KaĚźdy z dĂÂbów ma specjalny certyfikat, ÄšÂwiadectwo pochodzenia i podlega ewidencji.
Arboretum prowadzi staÄšÂĂ wspóÄšÂpracĂ z urzĂÂdami: Miejskim Konserwatorem Zabytków we WrocÄšÂawiu, WydziaÄšÂem ÄšÂrodowiska i Rolnictwa UrzĂÂdu Miejskiego WrocÄšÂawia, Biurem Rozwoju WrocÄšÂawia, Gminnym i Wojewódzkim Funduszem Ochrony ÄšÂrodowiska i Gospodarki Wodnej we WrocÄšÂawiu, a takĚźe wspóÄšÂpracĂ z innymi arboretami i ogrodami botanicznymi w Polsce: Ogrodem Botanicznym Uniwersytetu WrocÄšÂawskiego, Arboretum Uniwersytetu WrocÄšÂawskiego w WojsÄšÂawicach, Arboretum LeÄšÂnym im. S. BiaÄšÂoboka w Sycowie, Arboretum SGGW w Rogowie, powstajĂ cym aktualnie Zielonogórskim Ogrodem Botanicznym w Zielonej Górze, DolnoÄšÂlĂ skĂ DyrekcjĂ Lasów PaÄšÂstwowych we WrocÄšÂawiu i NadleÄšÂnictwem w Sycowie.
MerytorycznĂ kontrolĂ nad dziaÄšÂalnoÄšÂciĂ Arboretum sprawuje Rada Programowa powoÄšÂana przez rektora pismem R-422/6/2002 z dnia 24.07.2002 r. w skÄšÂadzie: przewodniczĂ cy prof. dr hab. Tadeusz Szulc, czÄšÂonkowie z Uczelni: prof. dr hab. Tadeusz Chodak, prof. dr hab. Jerzy Fabiszewski, prof. dr hab. Ewa Krzywicka-Blum, prof. dr hab. Franciszek Gospodarczyk, prof. dr hab. inĚź Zofia WiĂÂckowicz , prof. dr hab. Józef Szlachta, prof. dr hab. StanisÄšÂaw Kostrzewa oraz mgr inĚź. StanisÄšÂaw Bazan (NadleÄšÂnictwo OleÄšÂnica ÄšÂlĂ ska Lasów PaÄšÂstwowych), mgr inĚź. LesÄšÂaw ChudzyÄšÂski (WydziaĚ Ochrony ÄšÂrodowiska UrzĂÂdu MarszaÄšÂkowskiego Województwa DolnoÄšÂlĂ skiego) prof. dr hab. Jerzy Hrynkiewicz-Sudnik (Muzeum Przyrodnicze Uniwersytetu WrocÄšÂawskiego) dr hab. Tomasz Nowak (Ogród Botaniczny Uniwersytetu WrocÄšÂawskiego), StanisÄšÂaw SĂÂktas (Arboretum im. prof. Stefana BiaÄšÂoboka, NadleÄšÂnictwo Syców), mgr inĚź. Piotr ÄšÂnigucki (DolnoÄšÂlĂ ski ZespóĚ Parków Krajobrazowych we WrocÄšÂawiu).
Kierownikami OÄšÂrodka byli: Jerzy Sporek 2002–2003, dr Piotr Redo (2003–2006), mgr Maria Krupska (2008- ).