Page 344 - DZIEJE UNIWERSYTETU PRZYRODNICZEGO WE WROCŁAWIU

Jednostki i organizacje 343

OŚRODEK BADAŃ DENDROLOGICZNYCH – ARBORETUM
W PAWŁOWICACH

Maria Krupska

Geneza Arboretum – Ośrodka Badań Dendrologicznych Uniwersytetu Przyrodni-
czego we Wrocławiu jest związana z historią Pawłowic. Wykopaliska wskazują istnienie tu
osady już w IV wieku n.e. Jednak najwcześniejsze dzieje wsi przypadają na XII w. i wiążą się
z działalnością zakonu Norbertanów. Pawłowice wchodziły wówczas w skład połączonego
kompleksu majątków klasztornych. Przypuszcza się, że ówczesna działalność zakonu przy-
czyniła się stworzenia wspaniałego szpaleru z dębów, z którego do dziś zachowały się okazy
o charakterze pomnikowym. Majątek stanowił własność klasztoru św. Wincentego na Ołbinie,
aż do roku 1810, kiedy to nastąpiło przejęcie go spod władzy i kontroli kościelnej na rzecz
władz świeckich. Od tego momentu Pawłowice wielokrotnie zmieniały swoich właścicieli.
Przełomowym okazał się 1886 r., w którym to Heinrich von Korn, właściciel renomowanej
firmy wydawniczej postanawia zakupić Pawłowice nad rzeką Dobrą. Urokliwość zalesionych
terenów utwierdza inwestora w chęci uczynienia z Pawłowic rezydencji Kornów. Początkowo
park w stylu angielskim wraz z ogrodami zajmował obszar 6,1 ha. W 1886–1890 Heinrich
von Korn wytycza zachodnią część parku pałacowego, wznosząc pałac w stylu renesansowym,
stanowiący centralną część kompozycji i wyznaczając folwark. Drugi etap wiążę się ze ślubem
córki Korna – Marie z Constantinem von Schweinichenem. Jest to przełom XIX i XX w.
Ich działalność przyczynia się do ostatecznego wizerunku szaty roślinnej i kompozycji. Na
zacisznym cyplu, w północnej części stawu przyciąga wzrok tajemniczy monopter, gloriet-
ta – pawilon otoczony kolumnadą. Z innych obiektów uzupełniających romantyczną wizję
wymienić należy mostek, domek myśliwski oraz domek ogrodnika, tzw. Szwajcarkę. Park
przypałacowy płynnie przechodził w las, pola i łąki. Trzecia faza związana jest wyłącznie
z działalnością Marie von Schweinichen. Park przypałacowy został powiększony o część
wschodnią, obejmując swoimi granicami staw i przechodząc łagodnie w park leśny. Na północ
od parku leśnego przeprowadzono dalsze zalesienia.
Teren rodziny Kornów i Schweinichenów po wojnie zostaje przekazany Uniwersy-
tetowi Wrocławskiemu, a w 1951 r., wraz z całym gospodarstwem rolnym, Wyższej Szkole
Rolniczej we Wrocławiu. Park zaniedbany i pozostawiony „w rękach matki natury” stał się
niczym tajemniczy ogród z powieści Francesa Hodgsona Burnetta. Wciąż jednak posiadał
potencjał w postaci wspaniałego pałacu i majestatycznych zadrzewień. Ten potencjał został
zauważony przez ówczesnego rektora Akademii Rolniczej prof. dr. hab. Tadeusza Szulca,
który w pierwszej kolejności odzyskał pałac od dotychczasowych użytkowników (laboratoria,
magazyny, hotel asystenta) i rozpoczął remont pałacu oraz części dworskiej gospodarstwa.
Jednocześnie rektor wystąpił z inicjatywą utworzenia placówki naukowo-badawczej z zakresu
badań dendrologicznych. Dzięki wsparciu tych działań przez Senat oraz dyrektora Gene-
ralnej Dyrekcji Lasów Państwowych we Wrocławiu mgr. Adama Płakseja i nadleśniczego
mgr. Stanisława Bazana Generalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Warszawie przyznała
uczelni 21 marca 2002 r. w bezterminowe użytkowanie, 55,43 hektara terenów leśnych
w Pawłowicach Ramiszowie należących do terenu leśnictwa Szczodre, Nadleśnictwa Ole-
śnica Śląska, okalających i towarzyszących pałacowi oraz parkowi, z założeniem tworzenia
Ośrodka Badań Dendrologicznych.

Księga1 DZIEJE UP.indb 343 2012-02-01 13:27:34